Çocuğun İştahı Neden Düşer?
Medicana Sağlık Grubu Çocuk Gastroenterolojisi Bölümü’nden Prof. Dr. Ender Pehlivanoğlu, çocuklarda iştahsızlık konusunda aileleri bilgilendirdi. Prof. Dr. Pehlivanoğlu, “Her anne baba, çocuğunun sağlıklı büyümesini ve iştahla yemek yemesini ister. Ancak kimi zaman tabaktaki en sevdiği yemek bile ilgisini çekmez; kaşıkla kovalama, oyunla ya da ödülle yemek yedirme rutin hale gelir. Bu durum aileleri endişelendirir, hatta zamanla sofralar keyifli bir buluşma yeri olmaktan çıkar. Ancak iştahsızlık durumu nedeni anlaşılınca çözüme ulaşabilir” dedi.
Bebeklik Dönemi Alışkanlıkları Önemli
Prof. Dr. Pehlivanoğlu, çocuklukta görülen iştahsızlığın çoğu zaman bebeklik dönemine dayandığını belirterek, “Kişiliğin temelleri bebeklik döneminde atıldığı için, ilerleyen yıllarda görülen iştahsızlık ya da kötü beslenme alışkanlıklarının kökeni çoğu zaman bu döneme dayanıyor. Bebek büyüdükçe ağlama veya bağırmanın isteklerini yaptırmanın bir yolu olduğunu öğrenebildiği gibi zamanla televizyon karşısında yemek yeme, oyunla veya ödülle beslenme gibi sağlıksız alışkanlıklar gelişebiliyor” ifadelerini kullandı.
“Amaç Ebeveynin Tatmin Olması Değil”
Prof. Dr. Pehlivanoğlu, iştah ve beslenme sorunlarının nedenlerini anlamanın çözümün ilk adımı olduğunu vurguladı:
“Açlık-tokluk hissi beyin içinde yer alan bir merkez tarafından yönetilir. Bu merkez, mide ve bağırsaklar ile sürekli iletişim halindedir. Besinlerin miktar ve içeriği, hormonlar ve sindirim sisteminin hareket yeteneği açlık-tokluk hissi ve sonuçta iştah üzerine etki yapar. Bebek ve çocuklar yaş ve gereksinimlerine göre değişen iştaha sahip olur. Örneğin yaşamın ilk 1 yılı boyunca hızlı büyüyen, kilo alan bebek daha sonraki aylarda büyüme hızındaki azalmaya paralel olarak daha az besin tüketmeye başlar. İştah belirgin olarak azalır. Ancak buna rağmen yeterli beslenme gerçekleşir. Beslenmenin amacı, çocuğun anne ve babayı tatmin edecek miktarda yemek yemesi değildir”
Ek Besinler Çatışmayı Getirebilir
Anne sütünden ek besinlere geçiş sürecinde çatışmalar yaşanabileceğini belirten Prof. Dr. Pehlivanoğlu, “Çocuk, anne sütü dışındaki yeni lezzetleri kabul etmekte isteksizdir. Sebze, meyve ve tahıllara alışmak zaman alır. Çocuğunu her koşulda çok iyi beslemek ve büyütmek isteyen annenin bu duruma sabır ve anlayış göstermesi her zaman olası değildir. İyi yemek yiyerek ailenin mutlu olduğunu gözlemleyen çocuk, yemek yemediğinde annenin üzüntüsünü de anlar. İki yaşına doğru çocuğun bu durumu algılama yeteneği gelişmiş ve artık yemek yediğinde ödül veya rüşvet almayı başarmış duruma gelir. Yemek yeme veya yememe sayesinde çocuk istediği kadar ilgiyi çeker. Aileyi yönetmeye başlar” dedi.
İştahsızlık Ciddi Olabilir
Prof. Dr. Pehlivanoğlu, iştahsızlığın sadece çocuğu değil aileyi de etkileyen bir durum olduğunu belirtti:
“Henüz konuşma ve hareket yetenekleri gelişmemiş olan bebek beslenme sırasında anneye bağımlıdır. Tokluk hissini başını çevirme, ağlama veya emmeyi reddetme şeklinde belli eder. Fazla beslendiğinde kusması kaçınılmazdır. Yemek yeme sırasında sorun çıkartan süt çocuğu anne, baba veya bakan kişinin baskısını hisseder. Aslında vücut ağırlığı ve boyu yeterli miktarda artmaktadır. Ancak o, zayıf olmadığını ve karnının doyduğunu bir türlü anlatamaz. Regürjitasyon olarak adlandırılan besinlerin ağza kadar gelmesi olayı sıklıkla görülür. Gastroözofageal reflü bu tür bebek ve çocuklarda sıklıkla görülür. Mide asit ve sıvısının yemek borusu içine gelip gitmesi zararlı bir durum olup zamanla yemek borusunun içini döşeyen mukozada yanık ve hasar ortaya çıkar. Bu durumda iştahın daha da azalması kaçınılmazdır. Çok çeşitli sağlık sorunları iştahsızlık ile kendisini belli eder. İştah çocukluk çağında bir tür ‘alarm’ işareti görevini görür. Daha önce normal beslenen kişinin yemek yeme arzusundaki azalma ve bunu izleyen kilo kaybı, araştırılması gereken bir hastalığı düşündürmelidir”
İştahsızlığın Yaygın Sebepleri
Prof. Dr. Pehlivanoğlu, çocuklukta iştahsızlık nedenlerini şöyle sıraladı:
Yanlış beslenme yöntem ve alışkanlıkları
Dışkılama bozukluğu: Kabızlık
Psikolojik sorunlar, ailenin bilgi eksikliği
Kronik hastalıklar, sindirim sistemi ve metabolizma sorunları
Gastrit, ülser, karaciğer ve bağırsak hastalıkları
Gastroözofageal reflü
Karın ağrısı
Anemi (kansızlık, vitamin ve demir eksikliği)
Sinir sistemi, dolaşım ve solunum sistemi hastalıkları
Kısıtlı beslenme rejimleri, diyabet
Çölyak Hastalığı
Besin ve süt alerjileri
Galaktozemi, Fenilketonüri
Yüksek kolesterol
“Vitaminle Çözüm Yok”
Prof. Dr. Pehlivanoğlu, iştahsızlığın çözümünde vitamin takviyelerinin tek başına yeterli olmadığını vurguladı:
“İştahsızlık ve beslenme bozukluklarının nedenlerinin belirlenmesi sorunun giderilmesi için gereklidir. Bu amaçla çocuğun ağırlık ve boyunun yaşına ve genetik özelliklerine uygunluğu denetlenir. İştahı azaltan hastalıklar ayrıntılı olarak araştırılır. Belirgin sağlık sorunu bulunmayan çocuklarda psikolojik kökenli iştahsızlık düşünülmelidir. Bu durumun çözümü, vitamin ve mineral içeren ilaçların verilmesi değildir. Gerçek ve kalıcı çözüm, aile ve çocuk arasındaki ilişkinin düzenlenmesi, beslenme şeklinin sağlıklı kılınması ve çocuğun yanlış alışkanlıklardan vazgeçirilerek eğitilmesi esaslarına dayanır. Henüz bebeklik döneminde kişiliğin oluştuğu düşünülür ise, ileriki yıllarda ortaya çıkabilecek iştahsızlık ve diğer kötü alışkanlıkların nedenleri daha iyi anlaşılır”
