Nesanır, son yıllarda GLP-1 (glukagon benzeri peptid-1) analoglarının kilo kaybı, metabolik kontrol ve kardiyovasküler risklerin azaltılmasında önemli bir bilimsel ilerleme sunduğunu belirterek, “Sorun bu ilaçların etkinliği değil; bu etkinliğin kimler için erişilebilir olduğu” dedi.
Yüksek Etkinlik, Sınırlı Erişim
GLP-1 analoglarının, iştahı baskılayan ve insülin üretimini düzenleyen doğal hormonun etkilerini uzun süreli taklit ettiğini hatırlatan Nesanır, klinik verilerin bu ilaçların diyabet ve kalp-damar risklerini de düşürdüğünü gösterdiğini söyledi. Ancak Türkiye’de bu ilaçların yüksek maliyetinin erişimi ciddi biçimde sınırladığını ifade etti.
Semaglutid (Wegovy) için aylık maliyetin 8 bin 400 TL ile 13 bin 500 TL, tirzepatidin (Mounjaro) ise 9 bin 150 TL ile 20 bin 300 TL arasında değiştiğini belirten Nesanır, SGK’nın bu ilaçları obezite tedavisinde karşılamadığını, yalnızca bazı diyabet endikasyonlarında sınırlı geri ödeme sağladığını kaydetti.
Sınıfsal Sağlık Uçurumu
Nesanır’a göre bu tablo, sağlıkta sınıf temelli eşitsizliği derinleştiriyor. Yoksul kesimlerin sağlıksız beslenme koşulları ve obezite riskiyle daha fazla karşı karşıya kaldığını vurgulayan Nesanır, “Aynı toplumsal kesimler hem sağlıklı gıdaya hem de bu tür etkili tedavilere erişemiyor. Buna karşın yüksek gelir grupları, pahalı ilaçlarla risklerini yönetebiliyor” şeklinde konuştu.
Sağlıksız kentleşme, yeşil alan eksikliği ve ultra işlenmiş gıdaların yaygınlığının da bu eşitsizliği artırdığına dikkat çekildi.
Kayıt Dışı Kullanım ve Halk Sağlığı Riski
Yüksek fiyatlar ve geri ödeme dışı kalmanın, hastaları hekim kontrolü dışında ilaca yönelttiğini belirten Nesanır, internet ve kayıt dışı kanallardan temin edilen ürünlerin ciddi bir halk sağlığı riski oluşturduğunu söyledi. Sosyal medyada GLP-1 analoglarının “mucize zayıflama ilacı” gibi sunulmasının, tıbbi bağlamı aşındırdığını ve fiziksel-psikolojik riskleri artırdığını dile getirdi.
Piyasa Mantığı Eleştirisi
GLP-1 analoglarının, küresel fikri mülkiyet rejimi ve patent korumaları nedeniyle kamusal ihtiyaçtan çok piyasa mantığıyla değerlendirildiğini ifade eden Nesanır, bu durumun daha önce Hepatit C ilaçları, kanser tedavileri ve HIV ilaçlarında da görüldüğünü hatırlattı.
“GLP-1 analogları bir istisna değil” diyen Nesanır, “Sağlıkta metalaşma ile sınıfsal ayrımın nasıl iç içe geçtiğini gösteren güncel ve çarpıcı bir örnek” değerlendirmesinde bulundu.
