Haber- Barış Köksal
İnsanlar stres yaratan olayları karşısında stres ile baş edebilmek için yemek yemeye başvuruyor. Psikologlar, stresin yemek yeme ile davranış bozukluğu (duygusal yeme) haline geldiğini söylerken, diyetsinler ise duygusal yemek yeme kilo artışına ve obeziteye yol açtığını belirtiyor. Hedonistik yeme ve duygusal yeme davranışının fazla olduğu zamanlarda davranış bozukluğa neden oluyor. Duygusal yeme bozukluğu olan bireyler, tamamen duygularının yarattığı boşluğu doldurmak amacıyla yemek yerken kıyaslanamayacak ölçüde rahatlama hissi yaşıyor. Duygusal, hedonistik yeme gibi davranış bozuklarının adresi psikolog olurken, davranışın bozukluğuyla kilo alanlar içinde devreye diyetisyenler giriyor.
"UYGUN OLMAYAN BESİN TEMİNİ BULİMİYANERVOZA GİBİ HASTALIKLARA SEBEBİYET VERMEKTEDİR"
Yeme davranışının ne olduğunu, sağlıklı beslenme ve yeme bozuklukları arasındaki ilişkiyi anlatan Uzm. Psikolog Gizem Kafes, yeme davranışının kişinin hayatını devam ettirmesi için gerekli enerjiyi tüketilebilir besinlerden uygun oranda ve şekilde temin etmesi olduğunu belirterek, "Aslında bu tanım hem sağlıklı beslenmenin tanımını hem de yeme ile ilgili bozuklukların tanımını içermektedir. Örneğin kişinin 'hayatını devam ettirmesi için gerekli enerjiyi' sağlayabilmesi için yemek yemesi sağlıklı beslenme iken daha fazlasını tüketmesi obeziteye sebebiyet vermektedir. 'Tüketilebilir besinler' ile beslenmek sağlıklı iken uygun olmayan besinlerle beslenme pika bozukluğu gibi bozukluklara sebep olmaktadır. 'Uygun şekilde besin temini' sağlıklı beslenme iken daha uygun olmayan besin temini bulimiyanervoza gibi hastalıklara sebebiyet vermektedir" şeklinde konuştu.
"STRES YARATAN HAYAT OLAYLARI KARŞISINDA YEMEK YEMEYE BAŞVURABİLİYOR"
Hedonistik yeme ve duygusal yeme hakkında bilgi veren Kafes, "Hedonistik yeme; hayatı devam ettirmeye yetecek enerjinin sağlanmasının ötesinde haz alma amacı ile besin tüketimi anlamına gelir. Duygusal yeme ise; kişinin karşılaştığı stres yaratan hayat olayları karşısında, stresi ile baş edebilmek için yemek yemeye başvurması olarak tanımlanabilir. Burada önemli nokta stresin sadece olumsuz koşullarda ortaya çıkmamasıdır. Yani olumsuz duygulara sebep olan hayat olaylarının yanında bir okuldan mezun olma, çocuk sahibi olma ya da yeni bir işe başlama gibi hayat rutinimizi değiştiren olumlu olaylar da strese sebebiyet verebilir. Buradan çıkarılacak sonuç ise şudur: Duygusal yeme sadece üzüntü, öfke gibi olumsuz duygular yaşadığımızda değil aynı zamanda mutluluk heyecan gibi olumlu duygular yaşadığımızda da başvurulan bir baş etme stratejisi olabilir" diye konuştu.
"HER ŞEYİN FAZLASI ZARARDIR"
Hedonistik yeme ve duygusal yemenin tüm insanlarda belli bir oranda var olan yeme davranışı çeşitleri olduğunu aktaran Kafes, "Bunlar tek başına bir sorun oluşturmaz desek yeridir. Peki ne zaman bir sorun olur sorusunu soracak olursak cevap muhakkak şu şekilde olurdu: Günlük işlevselliğimizi bozacak ve sağlığımızı tehlikeye atacak boyuta geldiğinde... Her zaman şunu savunurum. Her şeyin fazlası zarardır. Bu yemek tüketimi de olabilir, duygularımız da olabilir" dedi.
"HEDONİSTİK YEMENİN YOL AÇACAĞI BİRDEN FAZLA BOZUKLUK VAR OLABİLİR"
'Fazla' hedonistik yeme ve duygusal yemenin sonuçlarını anlatan Kafes, "Hedonistik yeme ve duygusal yeme davranışları fazla olduğunda şu bozukluklara sebebiyet verir şeklinde radikal bir söylemden kaçınmalıyız. Çünkü bu yeme çeşitlerinin belirli bir bozukluğa sebebiyet vereceğini söylemek çok iddialı olur. Bunun yerine pek çok bozukluğun semptomu olabilir şeklinde söylem daha doğrudur. Örneğin; her öksürük grip veya kanser demek değildir. Yeme davranışları için de bu geçerlidir. Hedonistik yemenin yol açacağı birden fazla bozukluk var olabilir. Bunlar yeme bağımlılığı, bulimiya nervoza veya obezite olabilir. Duygusal yeme davranışı da aynı şekilde bulimiya nervoza, tıkınırcasına yeme bozukluğu gibi bozukluklara yol açabilir (bu bozuklukların detaylarına belki başka bir yazıda değinebiliriz). Burada asıl dikkat çekmek istediğim durum yeme bağımlılığıdır" ifadelerini kullandı.
"TÜKETİLEN BESİNLERİ BİRDEN ENGELLEMEK FİZİKSEL VE PSİKOLOJİK TEPKİLER GELİŞTİREBİLİR"
Yeme bağımlılığının obeziteye yol açacağını ifade eden Kafes,"Yeme bağımlılığı bazı besinlerin beyni diğer yiyeceklere göre daha farklı etkilemesi, ödül yollarının uyarılmasına yol açması, geri çekilme (yoksunluk) belirtilerinin oluşması ve yeme davranışı üzerinde kontrolün kaybolmasıdır. Özellikle işlenmiş, yüksek oranda karbonhidrat içeren, yüksek kalorili gıdaların bu etkiyi yaptığı bilinmektedir. Yani daha basit bir anlatım ile kişinin çikolata, hamburger veya kola gibi besinleri tüketmeden duramaması ya da buna benzer besinlere erişiminin engellenmesi ile birtakım fiziksel ve psikolojik tepkiler geliştirmesidir. Özellikle obezite ve tıkınırcasına yeme bozukluğuna sahip kişilerin yeme bağımlılığı geliştirebileceğine dair bulgulara çalışmalarda rastlanmıştır" şeklinde konuştu.
"OBEZİTEYE DAVRANIŞLAR DUYGUSAL YEME YA DA HEDONİSTİK YEMEYİ ÖRNEK VEREBİLİRİZ"
Sözlerine devam eden Kafes, "Obeziteyi ise genel bir tanım olarak; vücudun yağ kütlesinin yağ barındırmayan (kas veya kemik gibi) kütleye oranının aşırı miktarda artmış olmasıdır. Obezitenin birçok sebebi olmakla birlikte duygusal yeme ya da hedonistik yeme de bunlardan birisidir. Aslında çağımızın en büyük rahatsızlıklarından biri olan obeziteyi sadece yeme davranışının anormalliğine bağlamak doğru değildir. Genetik aktarımın da obezitede etken olduğuna dair bulgular mevcuttur" dedi.
"HEDONİSTİK VE DUYGUSAL YEMENİN ADRESİ PSİKOLOGLARDIR"
Yeme bozukluğu şüphesi var olduğunu hisseden insanların uzmanlardan yardım istemesi gerektiğini kaydeden Kafes, bilimsel anlamda diploma alan sağlıkçılara müracaat etmesi gerektiğini belirterek, "Günlük hayatta yeme davranışımızdan kaynaklı bir anormallik tespit etmişsek bu durumda yapılacak olan şey çok basittir. Bir veya daha fazla uzmandan yardım almak. Söz konusu uzmanların başında ise tıp doktorları gelmektedir. Bahsi geçen hastalıkların tedavisinde tek yetkili sağlık çalışanları tıp doktorlardır. Bununla beraber hastalıklardan hariç, günlük yaşam stresi ile baş etme kabiliyetimizi geliştirmek istiyorsak ya da duygusal, hedonistik yeme gibi hastalık olmayan fakat günlük işlevselliğimizi bozacak durumların üstesinden gelmek istiyorsak doğru adres psikologlardır. Bir hastalık tedavisinden öte, sağlıklı bir kilo almak ya da vermek istiyorsak uygun adres diyetisyenlerdir. Yeme bozuklukları hayatı doğrudan etkileyen önemli rahatsızlıklar olduğu için bu konudaki çalışmalarda bahsi geçen meslek gruplarının bir arada çalışması, multi-disipliner bir çalışmanın yürütülmesi son derece önemlidir. Unutmayın 'yemek yeme' gibi hayati bir durumun anormalliğinde hızlı yardım talebi son derece önemlidir. Yardım arayışında ise mutlaka alanına bilimsel eğitimini tamamlamış, diploma sahibi sağlık veya yardımcı sağlık çalışanlarına müracaat etmek oldukça önemlidir" sözlerini kullandı.
