2018 yılından bu yana Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom, NSR’nin altyapı operatörü olarak görev yapıyor; seyrüsefer izinlerini vermek, buzkıran desteğini koordine etmek ve altyapıyı modernize etmekle sorumlu. Rosatom’un girişimleri arasında nükleer buzkıran filosunun genişletilmesi, limanların modernizasyonu, seyrüsefer hizmetlerinin iyileştirilmesi ve NSR’yi küresel lojistik sistemlerine entegre etmeyi hedefleyen yeni enerji altyapılarının geliştirilmesi yer alıyor.
Arktik kıyı şeridinin %50’sinden fazlasına sahip olan Rusya, Arktik taşımacılığının merkezi konumunda bulunuyor. Arktik bölgesinin geliştirilmesi, Rusya’nın temel ulusal öncelikleri arasında. Düzenli yük taşımacılığı, yeni nükleer buzkıranların inşası ve altyapının modernizasyonu, Kuzey Deniz Rotası’nı güvenli, sürdürülebilir ve modern bir lojistik koridoruna dönüştürmenin merkezinde yer alıyor.
Arktik: Küresel Rekabetin Yeni Ekseni
Arktik bölgesi, küresel deniz taşımacılığında yeni bir cephe haline geliyor. Kanada, Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Hindistan ve Güney Kore gibi ülkeler Arktik taşımacılığına yönelik yatırımlarını artırıyor.
2025 yılında Güney Kore hükümeti, 2026’da Kuzey Deniz Rotası’nda pilot operasyonlara başlamak üzere özel bir Arktik Taşımacılık Dairesi kurduğunu duyurdu. Okyanuslar ve Balıkçılık Bakanı Chun Jae-soo, NSR’yi “bin yılda bir karşılaşılacak bir fırsat” olarak nitelendirerek, bu rotanın seyahat sürelerini kısaltma, maliyetleri düşürme ve karbon emisyonlarını azaltma potansiyeline dikkat çekti.
Güney Kore, uzun vadeli NSR stratejileri yürüten ve Arktik Konseyi gözlemcileri olan Çin ve Hindistan gibi ülkeler arasına katıldı. Bu ülkelerin artan ilgisi, NSR’nin küresel ticaret yollarını ve Arktik’in jeopolitik manzarasını yeniden şekillendirmedeki önemini vurguluyor.
Rusya-Çin İş Birliği Derinleşiyor
Son yıllarda Rusya-Çin iş birliği, Arktik lojistiği alanında önemli ölçüde derinleşti. Ekim 2025’te, Rusya-Çin Kuzey Deniz Rotası İş Birliği Alt Komisyonu, modern lojistik ve teknolojik çözümleri entegre eden sürdürülebilir bir taşımacılık koridoru oluşturmak için bir eylem planını onayladı.
Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev, NSR’nin “21. yüzyılın ana ulaşım atardamarı” olduğunu belirterek, rotanın kıtalar arası bağlantıları daha hızlı ve güvenli hale getirdiğini ve büyük ortak projelere zemin hazırladığını söyledi. “Çin ile iş birliğimiz, Kuzey Deniz Rotası’nın gelişimine yeni bir ivme kazandıracak ve fırsatları büyük sermaye projelerine dönüştürecek,” diyen Likhachev, bu ortaklığın “küresel ticaret yollarını çeşitlendirmeye ve kuzeyin zorlu enlemlerinde ileri teknolojileri uygulamaya yardımcı olacağını” vurguladı.
Rusya ile Çin arasındaki konteyner taşımacılığı hızla artıyor. 2025 yılı için planlanan 22 seferin 17’si Kuzey Deniz Rotası üzerinden tamamlandı; 280.000 tonluk kargo taşındı – bu da bir önceki yıla göre %59 artış anlamına geliyor.
İlk Kıtalararası Konteyner Transit Seferi
Tarihî bir dönüm noktası olarak, ilk kıtalararası konteyner transit seferi Çin’in Ningbo Limanı’ndan yola çıktı ve Birleşik Krallık’taki Felixstowe Limanı’na ulaştı. Yaklaşık 25.000 ton kargo taşıyan gemi, Rosatom’un sağladığı seyrüsefer desteğiyle rotayı tamamladı. Bu başarı, Kuzey Deniz Rotası’nın bölgesel bir güzergâhtan küresel bir lojistik koridoruna geçişini simgeliyor ve Süveyş ve Panama kanallarının yüzyıllardır süregelen hâkimiyetini yeniden tanımlayabilecek nitelikte.
Dünyanın Tek Nükleer Buzkıran Filosu
Rusya, hâlen nükleer enerjiyle çalışan buzkıran filosuna sahip tek ülke konumunda ve mevcutta sekiz gemiyle faaliyet gösteriyor; üç yeni gemi inşa halinde ve bir geminin daha temeli bu yıl atılacak. Rosatom’un iştiraki Atomflot tarafından işletilen bu nükleer buzkıranlar, üç metreye kadar kalınlıktaki buzları kırabiliyor ve yedi yıla kadar yakıt ikmali yapmadan faaliyet gösterebiliyor. Ayrıca karbon salımı yapmadıkları için sürdürülebilir denizcilik teknolojisinin örnek modelini oluşturuyorlar.
Rosatom’un en yeni projesi olan “Rossiya” buzkıranı, dört metreden kalın buzu kırabilecek ve 50 metre genişliğinde bir kanal açabilecek kapasiteye sahip olacak. Bu, NSR’nin doğu kesiminde yıl boyu seyrüsefer yapılmasını mümkün kılacak ve küresel lojistik ve ticaret için yeni fırsatlar yaratacak.
Ekolojik Güvenlik ve İzleme
Arktik’in benzersiz iklimi ve biyolojik çeşitliliği, küresel ekolojik istikrar açısından hayati önem taşıyor. Rusya, Arktik ekosistemlerinin korunmasını en yüksek öncelikleri arasında görüyor. Rosatom, çevreye zarar vermeme ilkesini benimseyerek, çevresel açıdan sorumlu operasyonları ve kirliliğin önlenmesini garanti altına alıyor. Bu amaçla Rosatom’un Kuzey Deniz Rotası Ana Müdürlüğü, taşımacılığın tüm aşamalarını yönetiyor: izinlerin verilmesi, trafik koordinasyonu ve seyrüsefer kurallarının uygulanması. Artan yük trafiği göz önüne alındığında, kapsamlı bir çevresel izleme sistemi zorunlu hale geldi.
Rosatom, Rus ve uluslararası çevre kuruluşlarıyla iş birliği içinde geniş ölçekli bir izleme programı yürütüyor. Türk araştırma kurumlarının da katıldığı bu program, Arktik çevresine ilişkin gerçek zamanlı veriler toplayarak denizcilik faaliyetlerinin etkilerini değerlendiriyor. Program, COP28, COP29, ilk BRICS Ekoloji ve İklim Değişikliği Kongresi, ECUMENE Forumu, Norveç’teki Arctic Frontiers ve Malezya’daki Dünya Deniz Biyoçeşitliliği Konferansı gibi uluslararası platformlarda sunuldu. Elde edilen bulgular, ekosistem üzerindeki olası etkileri değerlendirmek ve önleyici tedbirler geliştirmek için kullanılıyor.
Küresel Lojistiğin Yeni Dönemine Doğru
Kuzey Deniz Rotası giderek geleceğin ulaşım koridoru olarak öne çıkıyor. Hızla gelişen altyapısı, artan kargo hacimleri ve büyüyen uluslararası iş birliği, onun küresel deniz taşımacılığındaki yükselen rolünü kanıtlıyor. Artan uluslararası ilgi ve ortak girişimler sayesinde NSR, kıtaları daha verimli ve sürdürülebilir biçimde birbirine bağlayan stratejik bir rota olarak öne çıkıyor. Bugün elde edilen başarılar, Kuzey Deniz Rotası’nın yalnızca bölgesel bir proje olmadığını; küresel ticaret ve taşımacılığın geleceği için kilit bir yapı taşı olduğunu gösteriyor.
