Ekonomik belirsizlik, sosyal medya baskısı ve statü ihtiyacı… Türkiye’de her yıl milyarlarca dolarlık lüks tüketim harcaması yapılıyor. Uzmanlara göre lüks, artık sadece bir ihtiyaç değil, kimlik inşasının da bir parçası. Ancak işin en dikkat çeken kısmı, bu tüketimin ağırlıklı olarak belli bir gruptan gelmesi. Peki her yıl milyarlarca doları kimler harcıyor?
HER YIL 12 MİLYAR DOLAR LÜKS HARCAMA YAPILIYOR
TÜİK verileri ve sektör raporlarına göre Türkiye, her yıl yaklaşık 12 milyar doları lüks ürünlere harcıyor. Mücevher ve değerli taşlar 9 milyar dolarla başı çekerken, kozmetiğe 2 milyar dolar, lüks saatlere 350 milyon dolar, markalı parfümlere 250 milyon dolar ve güneş gözlüklerine 220 milyon dolar ayrılıyor. Bugünkü kurla 480 milyar TL’yi bulan bu rakam, sosyal politikalarla kıyaslandığında çok daha çarpıcı hale geliyor.
LÜKS HARCAMALAR ASLINDA PSİKOLOJİK BİR KALKAN
Sosyolog Fatma Karadeniz, özellikle orta direğin bu tüketimde öne çıktığını söylüyor. Karadeniz’e göre ekonomik kaygılar, bireyleri gösterişçi bir tüketim davranışına itiyor. Karadeniz, orta gelir grubunun lüks harcamalarının nedenini ise, “Lüks bir saat ya da çanta, sadece bir aksesuar değil, aynı zamanda bir psikolojik kalkan. İnsanlar markalarla kendilerini güvence altında hissetmek ve başarılı olduklarını kanıtlamak istiyor” şeklinde ifade ediyor.
KİMLİK ARAYIŞINDA SOSYAL MEDYANIN ETKİSİ BÜYÜK
Uzmanlara göre lüks tüketim artık yalnızca bireysel tercihlerden ibaret değil, sistematik bir şekilde teşvik edilen bir yaşam tarzı haline gelmiş durumda. Sosyal medya platformlarında öne çıkan influencer’lar ve markaların reklam kampanyaları, “başarı” ve “mutluluk” gibi kavramları sürekli olarak pahalı çantalar, saatler ya da lüks arabalarla eşleştiriyor. Bu durum, toplumun farklı kesimlerinde “başarmış olmanın” maddi sembollerle ölçülmesine yol açıyor.
İSKANDİNAV ÜLKELERİNDE MİNİMALİZM YAYGINLAŞIYOR
Türkiye’de lüks markalara yönelim artarken, dünya genelinde farklı bir eğilim öne çıkıyor. İskandinav ülkeleri, gösteriş yerine sadelik ve işlevselliği tercih ediyor. İsveç, Norveç ve Danimarka’da tüketim anlayışı, uzun ömürlü ve sürdürülebilir ürünlere yönelmiş durumda. Bu ülkelerde “minimalist yaşam” sadece bir trend değil, toplumsal bir değer olarak kabul ediliyor.
Öte yandan Körfez ülkelerinde tablo tersine işliyor. Katar, BAE ve Suudi Arabistan gibi ülkelerde lüks tüketim, ekonomik gücün yanı sıra prestijin de göstergesi sayılıyor. Dünyaca ünlü markaların mağazaları ve milyon dolarlık koleksiyonlar bu bölgelerde sıradan bir yaşam pratiği haline gelmiş durumda. Türkiye ise bu iki uç arasında dikkat çekici bir yerde duruyor. Ekonomik sıkıntılara rağmen lüks markalara ilgi her geçen yıl artıyor. Sosyologlara göre bu tablo, hem gelir dağılımındaki eşitsizliklerin hem de toplumsal dönüşümün çarpıcı bir göstergesi olarak karşımıza çıkıyor.
