Mersin’in Erdemli ilçesinde yer alan Kanlı Divane, Helenistik Dönem’den Geç Antik Dönem’e kadar süren uzun bir yerleşim geçmişine sahip. Antik kent, tarihi zenginlikleri ve etkileyici yapılarıyla geçmişin izlerini günümüze taşıyor.
Mersin’in Erdemli ilçesinin 13 kilometre batısında, Kumkuyu Yemişkumu Mahallesi’nden kuzeye sapan bir yol ile ulaşılabilen Kanlı Divane, Antik Dönem’deki Kanytella yerleşiminin kalıntılarını barındırıyor. Bugün Kanlı Divane olarak bilinen bu alan, Helenistik Dönem’den Geç Antik Dönem’e kadar süren uzun bir iskân geçmişine sahiptir.
Antik yerleşim, merkezinde bulunan büyük bir çöküntü alanı, yani Kanlı Divane Obruğu etrafında kurulmuştur. Obruk, 142 metre uzunluğunda, 95 metre genişliğinde ve 50 metre derinliğindedir, toplamda 12.000 metrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Kentin ismi, kayalık yapısının kırmızı renginden kaynaklanan "Kanlı" kelimesi ile burada Türkmen aşiretlerinin divan toplantılarını yapmalarına atıfta bulunan "Divan" kelimesinin birleşiminden türetilmiştir. Halk arasında ise, obruğun içerisine suçluların bırakılıp, buradaki aslanlara parçalatılması nedeniyle kanlı bir görüntü oluştuğu anlatılmaktadır.
Helenistik Dönem Yapıları
Kanlı Divane’deki en önemli Helenistik Dönem yapısı, Helenistik Kule’dir. Obruğun güneybatı kenarında yer alan bu dikdörtgen planlı kule, üç odadan oluşmaktadır. Kulenin güneybatı köşesindeki yazıtlar, MÖ 3. yüzyıl sonu veya 2. yüzyıl başında Tarkyaris’in oğlu rahip-kral Teukros tarafından Zeus Olbios’a adanmış olarak inşa edildiğini ortaya koymaktadır.
Aile Kabartması ve Asker Kabartması
Obruğun güney duvarında yer alan aile kabartması, üç kadının ve bir erkeğin yan yana durduğu figürlerden oluşmaktadır. MS 1. yüzyıla tarihlenen bu kabartma, Hermias’ın babası Armaronzas, karısı ve çocukları tarafından yaptırılmıştır. Kabartma altındaki yazıtta, bu heykelleri dikendir ve bu heykellere zarar verenlerin Zeus’a 1000 drahmi ödemeleri gerektiği belirtilmektedir.
Obruğun kuzey cephesinde yer alan asker kabartmasında ise, sağ elinde mızrak, sol elinde ise kılıç tutan bir figür yer almaktadır. Bu tasvir, kentin askeri geçmişine dair ipuçları sunmaktadır.
Aba’nın Mezarı
Kanlı Divane’deki en görkemli anıt mezar, Roma dönemi tapınak tarzında inşa edilmiş olan Aba’nın Mezarı’dır. Bu mezarın kapısında yer alan yazıttan, Aba adlı bir kadının, kocası Arios ve kendisi için yaptırdığı mezarın detayları anlaşılmaktadır. Mezar, MS 2. yüzyıla tarihlenmektedir ve yazıtında, yalnızca Aba ve Arios’un gömülmesini istediği belirtilmiş, buna aykırı davrananların büyük cezalarla karşılaşacakları ifade edilmiştir.
Kentin Tarihi
Olba Krallığı'nın kutsal yerleşim yeri olan Kanlı Divane, MÖ 3. yüzyıla kadar uzanan bir tarihe sahiptir. İlk kez Helenistik Dönem’de yerleşim gören kent, Roma ve Geç Antik Dönem’deki en yoğun dönemini yaşamış, MS 4. yüzyılda ise zirveye ulaşmıştır. Obruk, kent tarihi boyunca dinsel bir merkez olarak kabul edilmiş ve Bizans İmparatoru II. Theodosius tarafından burada kutsal bir Hristiyanlık merkezi kurulmuştur.
Kentte yapılan yüzey araştırmalarında, 15 atölye ile zeytinyağı üretiminde kullanılan presler ve diğer üretim araçları tespit edilmiştir. Bu bulgular, Kanlı Divane’nin Geç Antik Dönem’de önemli bir zeytinyağı üretim merkezi olduğunu ortaya koymaktadır.
