Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, “Bu ay içinde topladığımız verilerden ulaştığımız sayı yüzde 2,5. Piyasa beklentisi ise yüzde 2,2. Beklentimizin biraz üzerinde geldi TÜİK enflasyonu” dedi.
TCMB Başkanı Fatih Karahan, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda küresel ekonomi, enflasyon, para politikası stratejileri ve aldıkları kararların finansal piyasalara etkileri, Türkiye'de enflasyona dair tespitleri ve enflasyonu kısa vadede yükselten unsurlar hakkında bir sunum yaptı.
Karahan, sunumunun ardından komisyonda bulunan milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
“Ekonomi çevirmesi için sıcaklara ihtiyaç kesinlikle söz konusu değil”
Karahan, sıcak para konusuna ilişkin muhalefet vekillerinin sorduğu soruları ilişkin geçmişe baktığımızda, dönem dönem bu tarz yatırımlarda yabancıların bazen kazandığını bazen de kaybettiğini belirterek, "Bu yatırımın doğasında var. Bunun dışında bakiyesi tabii ki dönem dönem değişiyor. Ama hiçbir zaman 20 milyar doları geçmedi swap bakiyesi. 16, 17, 18 milyar dolar civarında geziyor. Rezervinin seviyesini bugün açıkladım, 150 milyar dolar. 16, 17 milyar dolar burada oldukça küçük bir rakam olarak kalıyor. İkincisi de cari açının seviyesini de zaten sonunda gösterdim. O da 20 milyar dolar. Bu ayın açıklanan verisinde de 15 milyar dolara inmesi de bekleniyor. Yıl sonunda da bu civarlarda 20 milyar doların altında olacak. Geçen seneye göre oldukça düşmüş durumda. 60 milyar dolara yaklaşan bir görünümden söz ediyorduk. Ekonominin çevrilmesi için sıcakla paraya ihtiyacımız kesinlikle söz konusu değil. Bunu verilerle net bir şekilde söylemek istedim. Bunun ihtiyacımız yok. Ama tabii ki yatırımcı dönem dönem buraya yatırım yapabilir” açıklamasında bulundu.
“Liyakat bizim için her şeyden önemli”
Merkez Bankası'ndaki atamalara ilişkin sorulan soruları da yanıtlayan Karahan, “Liyakat bizim için her şeyden önemli. Bunu söylemek istedim. Atanan arkadaşlarımızın birçoğu daha önce yöneticilik yapan banka yöneticileri. Biz atarken kişilerin ne görüşünü biliyoruz ne siyasi eğilimini biliyoruz. Sadece performanslarına göre değerlendiriyoruz. Bazen yönetici olarak bazen de bireysel katkı verecek şekilde en iyi şekilde herkesten yararlanmaya çalışıyoruz. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da zaten insan kaynağı olarak gerçekten Türkiye'nin en güçlü kurumlardan biri. Bunu da bu doğrultuda söylemiş olayım" dedi.
“KKM'de 100 milyar dolarlık bir azalma söz konusu”
Kur Korumalı Mevduata (KKM) ilişkin konuşan Karahan, 2023 yılı Ağustos ayında KKM bakiyesinin 143-145 milyar dolar civarda olduğunu belirterek, “Şu anda KKM bakiyesi 45 milyar doların altından indi. Yani yuvarlarsak 100 milyar dolarlık bakiyede bir azalma söz konusu. Bunun kademeli olması da önemliydi, rezerv görünümümüz de o zaman çok farklıydı. Bu nedenle biz bunu düzenlemeler yolunda yaptık ve bu düzenlemeleri dönem dönem gözden geçirerek yaptık. Bankalara verdiğimiz hedefleri ince ayarlar yaparak yaptık. Bugüne kadar da makro finansların istikrarını bozmadan, hatta tam tersini güçlendirerek bir taraftan rezerv biriktirirken bir taraftan da bir KKM bakiyesini doğru oranda Türk Lirasına çevirerek gerçekleştirdik” ifadelerini kullandı.
“KKM, bakiyesi azalarak gelişmeler çerçevesinde devam edecek”
KKM'nin neden bitirilmediğine ilişkin de konuşan Karahan, “Şu anda bakiyeyi bu aşama için doğru bulmuyoruz. Biraz daha azalması gerekiyor. Bu süreci biraz daha yönelttikten sonra değerlendirmemizi yeniden yapacağız. Ama bir süre daha bu düzenlemeler devam edecek. KKM, bakiyesi azalarak gelişmeler çerçevesinde devam edecek. Bunun kar zarar konusu konuşuldu. Geçen senenin zaten zararın ne kadarının KKM'den olduğunu şeffaf bir şekilde açıkladık. Bunun bir süreci var. Bir bağımsız denetimden de geçmesi gerekiyor. Biz o yüzden yıl içinde bir kar zararla ilgili sayı vermiyoruz. Sadece aydan aya bakiyeyi veriyoruz” şeklinde konuştu.
“Eylül ayı enflasyonu beklentilerimizin üzerinde geldi”
TÜİK tarafından açıklanan Eylül ayı enflasyonuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Karahan, Merkez Bankası'nın TÜİK ile aynı metodolojiyi kullanarak sahadan veri toplayarak bir endeks hesapladığını kaydetti. Karahan, "Bu ay içinde topladığımız verilerden ulaştığımız sayı yüzde 2,5. Piyasa beklentisi ise yüzde 2,2. Beklentimizin biraz üzerinde geldi TÜİK enflasyonu. İşlenmemiş gıda fiyatları bu ay beklentimizin üstünde geldi. Burada oynaklık oldukça yüksek. Birkaç aydır oldukça düşük geliyordu işlenmemiş gıda. Bu ay biraz yüksek geldi. Genel görünüme bakmak gerekiyor. Bunu Haziran ayında da söyledik. Haziran ayında enflasyon 1.6 geldi. Piyasa beklentisinin çok çok altındaydı. Tarih göstergeleri de olumlu seyrediyordu. İstediğimiz gibi olmasına rağmen biz o zaman ‘tek bir yerden çıkarım yapmak doğru olmaz' demiştik. Enflasyon seviyesi yüksekken oynaklık yüksek olur. Bu dünyanın her yerinde böyledir. Aydan aya bazen yüksek bazen düşük gelebilir. İki yönlü oynaklık olur” değerlendirmesinde bulundu.
“Para politikasında atacağımız adımları 2025 ve sonrasındaki hedefleri göz önünde bulunarak yapacağız”
Politika faiziyle ilgili yönlendirmelere ilişkin konuşan Karahan, “Politika faizinde enflasyon yönelimine ve enflasyon beklentilerine bakıyoruz. Enflasyonun ana eğilimindeki düşüşe bağlı olarak para politikası duruşumuzu belirliyoruz. Burada tabii ki yurtiçi talepteki yavaşlama da enflasyon yöneliminde önemli. Fiyatlama davranışlarını takip ediyoruz. Bu da önemli. Enflasyon beklentileri tabii ki fiyatlama davranışlarını etkilediği ve harcama tarafını dilemediği için bizim için önem arz ediyor. Dolayısıyla oldukça fazla sayıda veriyi gözden geçirerek kararlarımızı bu doğrultuda alıyoruz. Ayrı bir enflasyonun ana eğiliminde olup para politikası duruşunu belirlerken burada yaşanacak belirgin ve kalıcı bir düşüşten emin olmak istiyoruz. Para politikası duruşu konusunda atacağımız adımları da sadece bu senenin hedeflerinde değil 2025 ve sonrasındaki hedeflerimizi göz önünde bulunarak yapacağız” diye konuştu.
“Enflasyonun yüksek olduğu dönemde sene başında tahmin etmek oldukça zor”
Merkez Bankasıyla OVP'deki enflasyon tahminlerinin farklı olmasına ilişkin Karahan, “OVP'de yer alan tahmin bu sene için söylemek gerekirse; yüzde 40 ile 45. Bu da merkez bankası hedef bandının içinde. Enflasyonun bu kadar yüksek olduğu dönemde enflasyonun tam olarak kaç olabileceğini sene başında tahmin etmek oldukça zor. Bu yüzden band da önemli. Bandın içinde kalacağını düşünüyoruz. Bunu tabi ki daha kapsamlı değerlendirmemizi enflasyon raporunda yapıyoruz” dedi.
“ENAG TÜİK ve İTO verileri yeşil elma, kırmızı elma gibi farklı”
Karahan, ENAG, TÜİK ve İTO verilerinin birbirinden farklı olmasına ilişkin, 3 endeksin farklı yöntemlerde çalıştığını belirterek, “Bu 3 endeks aynı şeyi ölçmüyor. Tamamen farklı şeyleri de ölçüyor. Aynı sayıları eklemek doğru değil. Yani bir elma armut kadar farklı değil ama belki yeşil elma kırmızı elma gibi. Aynı şey değil. Dolayısıyla birebir birilerini aylık olmasa da 12 aylık fazla, 6 aylık bazda takip etmesi doğru. Ama birebir aynı sayıları beklemek doğru değil. Çünkü ölçtüğü şeyler farklı, yani topladığı fiyatlar farklı. Aynı ürünlerin fiyatlarını toplanmıyor. Bölgeler farklı. İTO sadece İstanbul'da topluyor, TÜİK daha genel topluyor ve yöntem farklı. Mesela ENAG online topluyor. Onun için ciddi farklılıklar var” bilgilerini paylaştı.
“Şu anda kupür çalışması yok”
Yeni banknotların basılıp basılmayacağını ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Karahan, şu ifadelere yer verdi:
“Burada bir kere, Merkez Bankası olarak bankalar ne talep ediyorsa biz emisyon işlemi çerçevesinde bunu kesintisiz olarak sağlıyoruz. Bankalar ATM'lere kendi tercihleriyle de doğrultusunda ve piyasa ihtiyaçları doğrultusunda kupür yüklemesini yapıyorlar. Tedavüldeki kupür kompozisyonuyla ilgili, değerlendirdiğimizi söylemiştim. Biz bunu nakit dışı ödeme araçlarındaki gelişmeleri de değerlendirerek bir karar aldık ve şu anda kupür çalışması yok. Mevcut kupürlerle devam ediyoruz ama dönem dönem değerlendirmeler yapıyoruz.”
TCMB Başkanı Fatih Karahan'ın Plan Bütçe Komisyonu sunumu, soru cevap bölümünün ardından sona erdi.
