Nesli tehlike altındaki caretta caretta ve chelonia mydas türü deniz kaplumbağaları için Akdeniz’deki en büyük tehdit; tekneler, balıkçı ağ ve oltaları. Dalyan’daki Deniz Kaplumbağaları Araştırma Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi’nde (DEKAMER) 2008’den beri 335 deniz kaplumbağası tedavi edilip, denize bırakıldı. Merkezde yaralı 10 kaplumbağanın ise tedavisi sürüyor.
Dalyan İztuzu kumsalında Türkiye'de ilk defa 2008 yılında kurulan DEKAMER, her yıl binlerce yeni deniz kaplumbağasının denize ulaştırılmasının yanında Akdeniz sahillerinde yaralı bulunan deniz kaplumbağalarının da tedavilerini gerçekleştiriyor.
Pamukkale Üniversitesi'nden Prof. Dr. Yakup Kaska başkanlığındaki ekip, Dünya Doğa Koruma Birliği'nin (IUCN) nesli tehlike altındaki türler arasında kırmızı listede yer alan caretta caretta ve yeşil deniz kaplumbağalarının yaşamını uydu takip cihazıyla takip ediyor.
ONLARCA KAPLUMBAĞA TEDAVİ EDİLDİ
2008'den bugüne kadar DEKAMER'e, Türkiye'nin Akdeniz kıyılarında yaralı bulunan 606 yetişkin deniz kaplumbağası getirildi. Bunlardan 335'i tedavi ve rehabilitasyonları sağlanıp kurtarıldı ve yeniden doğal yaşam alanları Akdeniz'e bırakıldı. 261'i ölürken, şu an merkezde 10 deniz kaplumbağasının tedavisi devam ediyor.
EN AZ YÜZDE 75'İ İNSAN KAYNAKLI
DEKAMER'in raporuna göre; deniz kaplumbağalarının yaralanma sebeplerinin başında yüzde 21 ile misina dolanması geliyor. Yüzde 16'sı tekne çarpması, yüzde 10'u kasıtlı yaralamalar, yüzde 9'u kafa yaralanması, yüzde 7'si pervane kesiği, yüzde 6'sı olta yutması, yüzde 6'sı dalma problemi, yüzde 3'ü parazit, yüzde 22'si diğer nedenler olarak sıralanıyor. Yaralanma ve ölüm sebeplerinin yüzde 75'ini insan kaynaklı sorunlar oluşturuyor.
BU YIL 43 BİN YAVRU DENİZE ULAŞTIRILDI
DEKAMER'in İztuzu kumsalındaki merkezinde yaralanma ve ölümlere neden olan zıpkın, olta ve misinalar, sindirim sisteminden çıkan plastik parçaları, bu sebeplerle yaralanmış ve tedavileri tamamlanıp denize geri döndürülen kaplumbağaların yaralı ve iyileştikten sonraki fotoğrafları da sergileniyor. Bu yıl ilk yuvanın 23 Nisan'da oluştuğu İztuzu'nda toplam 780 yuvadan 43 binden fazla caretta caretta yavrusu denize ulaştırıldı.
10 KAPLUMBAĞA TEDAVİ ALTINDA
DEKAMER'de veteriner hekim olarak görev yapan Deniz Türközü, Roc, Fadime, Helios, Pamucak, Ladin, Dolunay, Kağan, Tuana, Berke ve Arya isimleri verilen deniz kaplumbağalarının tedavi süreçlerini anlattı. Roc isimli 4-5 yaşlarındaki yeşil deniz kaplumbağasının Bodrum'da balıkçı ağına takılmış ve boğulacakken bulunduğunu belirten Türközü, "Gerekli ilk yardım bilgisini verdik, vatandaşlar da gerekli şekilde uyguladı. Biz almaya gittik, şu anda durumu iyiye gidiyor. Ancak tekrar yüzmesinin rahat olması, kolayca su yüzeyine çıkıp nefes alması için su miktarını aşamalı artırıyoruz. Denizde rahat nefes alabileceğine inandığımızda bırakacağız" dedi.
FADİME BALIKÇI AĞI YUTMUŞ
Fadime isimli yeşil deniz kaplumbağasının Finike'de çok fazla balıkçı ağı yutmuş şekilde bulunduğunu söyleyen Türközü, "Ağzında hala bir ağ parçası dışarıda görünüyordu. Merkezimize geldikten sonra röntgeni çekildi ve içinde herhangi bir olta ve metale rastlamadık. O yüzden ağı olabildiğince en kısa keserek şimdi doğal yollarla çıkartmasını bekliyoruz. Merkezimizde kalmaya devam edecek, doğal yollarla ağı çıkartabilirse doğaya geri dönecek" diye konuştu.
KAFALARINA TEKNE DARBESİ
İzmir'de geçen sene bulunan dişi ve 31-36 yaşlarındaki Helios'un tekne kaynaklı kafatasında kırığı olduğunu açıklayan Türközü, kafasına tekne çarpması nedeniyle dalma problemi yaşadığını, bu şekilde doğal hayatta kalma şansı olmadığını kaydetti. Pamucak'ın da 2019'dan beri kafa travması nedeniyle tedavisinin sürdüğünü belirten Türközü, "Hala dalamıyor, biz de vücuduna ağırlık bağlıyoruz ve zamanla artırarak hem denge sağlamasını hem de zamanla bu ağırlıklar sayesinde dibe dalabileceğini düşünüyoruz. Bakımı, besleme ve tedavisi devam ediyor" dedi.
İÇİNDEN PLASTİK ATIKLAR ÇIKTI
Veteriner hekim Deniz Türközü, 2020'de Alsancak'ta bulunan 35-40 yaşlarındaki dişi caretta caretta Ladin'in ise plastik atıklar yediği için bağırsaklarında problem oluştuğunu, dengesini sağlayamadığı için suda yan durduğunu kaydetti. Bu yıl Antalya'da bulunan Kağan'ın sorununun ise diğerlerinden farklı ve davranışsal olduğunu belirten Türközü, "Az suda tutuyoruz. Sebebi diğerleri gibi kafasını sudan çıkartıp nefes alamıyor. Dalmakta da zorlanıyor. Elle besleyerek rehabilitasyonu sürüyor" diye konuştu.
TEKNE ÇARPMASI NEDENİYLE ÇENE VE KABUK KIRIKLIKLARI
İzmir'de bulunan 48,8 kiloluk erkek caretta caretta Dolunay'ın ise tekne çarpmasına bağlı çene kırığı olduğunu dile getiren Türközü, "Fethiye'de bulunan Berke de tekne çarpmasına bağlı kabuğunda kırılma yaşamış. 11-15 yaş aralığında, 12,6 kiloluk bir yeşil deniz kaplumbağası. Şu an kırıkları daha iyi durumda. Arka yüzgeçlerinden birini kullanamıyor. Burada rehabilitasyon ve tedavisi devam ediyor" dedi.
AĞ VE OLTA İPLERİNE DOLANMIŞLAR
Tuana isimli 32-37 yaş aralığında, dişi caretta carettanın Dalyan'da bulunduğunu belirten Türközü, "Olta dolanması sebebiyle buraya getirilmiş bir kaplumbağa. Bazı yerlerinde misinaların yarattığı kesikler vardı, bunlar iyileşti. Şu an kendisi yemek yiyip dibe dalıp yukarı çıkabiliyor. O yüzden yakın zamanda denize dönmesini planlıyoruz. Arya 41-46 yaş aralığında dişi. 2024 yılında Kaş'ta bulunan ağ dolanması sebebiyle yaralanmış iribaş deniz kaplumbağası. Şu an iyileşti ve yakın zamanda denize dönmesi planlanıyor" diye konuştu.
