İkinci el araç satışıyla ilgili yaşanan son gelişmeleri gazetemize değerlendiren DOD Satış Müdürü Akın Aka, kar etme güdüsüyle hareket eden bazı kişilerin sıraya girip sıfır araç aldığını, aracın piyasada bulunamadığı durumlarda yüksek fiyattan satışa sunduğunu söyledi. Aka, galerilere ve rent a carlara getirilecek 6 ay ve 6 kilometreyi geçmeden satış kısıtlamasını ise "Şirketler için yapmamalılar, asıl şahıslar için yapılmalı" şeklinde değerlendirdi.
Haber-Mehmet Çetin
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, sıfır araçlardaki ÖTV oranlarına değinerek "Biz iktidara gelene kadar araba almayın" çağrısında bulunmuştu. Kılıçdaroğlu'nun açıklamasının üstünden iki hafta geçti. Mersin'de ikinci el ve sıfır araç satışı yapan sektör temsilcileri gazetemize değerlendirmelerde bulundu. Buna göre; 'belirsiz' durumunun yaşandığı iki haftalık süreçte ikinci el piyasasında arz arttı, talep azaldı. İkinci el araç satışı yüzde 50 oranında düşerken, araç fiyatları ise yüzde 10-20 aralığında değer kaybetti. Bir otomobil markasının Türkiye piyasasındaki sıfır araç satışı ise yüzde 25 oranında düşüş gösterdi. Ticaret Bakanı Mehmet Muş ise iki haftalık süreçte sıfır araçlarla ilgili gündeme gelen '6 ay ve 5 kilometre' iddialarını netleştirerek, "Galeri ve 'rent a car'lara ilk tescilden sonra 6 ay geçmeden ve 6 bin kilometreyi geçmeden satışına kısıtlama getireceğiz" açıklamasında bulundu.
KILIÇDAROĞLU: "ARABA ALIMINI ÖTELEYİN" DEMİŞTİ
25 Temmuz'da ÖTV'lere daire açıklamalarda bulunan Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, "Bizler iktidara gelinceye kadar araba alımını öteleyin. Araba almayın. Geldiğimizde halkımızın en çok rağbet gösterdiği araç segmentlerinde ÖTV'yi çizeceğiz. ÖTV'yi lüks araç alanlara uygulayacağız. Onlar da güzel güzel ödeyecekler vergilerini ülkelerine. Otomotiv sektörü de bana darılmasın. Onlar da biraz sabretsinler. ÖTV problemini çözdüğümüzde kayıplarını çok hızlı telafi ederler" ifadelerine yer vermişti. CHP Lideri Kılıçdaroğlu'nun açıklamalarının ardından piyasa, 'dalgalanma, durgunluk ve düşüş' şeklinde bir seyir gösterdi. ALDO Grup bünyesinde ikinci el araç satışı yapan Doğuş Oto Değerlendirme (DOD) Satış Müdürü Akın Aka ve sıfır araç satışı yapan Opat Satış Müdürü Tolga Yücel, iki haftalık süreçte piyasada yaşananları anlattı.
BAKAN MUŞ'TAN BEKLENEN AÇIKLAMA GELDİ
Aka ve Yücel'in gazetemize yaptığı değerlendirmeler sırasında, Ticaret Bakanı Mehmet Muş tarafından, bir süredir gündemde olan '6 ay ve 5 kilometre' yönündeki iddialara ilişkin açıklama geldi. Bakan Muş'un yaptığı açıklamada şu ifadeler yer aldı; "Sıfır araçla diğer şirketlere ya da galerilere gidiliyor. Çünkü bayilerde satış rakamları belli. Dolayısıyla bu ikinci bir siteye düşünce şöyle bir ilan görüyorsunuz, ikinci el sıfır araç. İkinci elden sıfır olmaz. Dolayısıyla bu araç alınıyor, üzerine daha büyük bir rakam konularak satılıyor. Birbirini tetikleyen bir yükseliş söz konusu oluyor. Biz şunu yapacağız, galeri ve 'rent a car'lara ilk tescilden sonra 6 ay geçmeden ve 6 bin kilometreyi geçmeden bunun satışına kısıtlama getireceğiz. Dolayısıyla gerçek anlamda ihtiyacı olanlar gidip alsın."
"ÇİP KRİZİ CİDDİ DERECEDE UZADI"
DOD Satış Müdür Akın Aka, ikinci el araç piyasasında yaklaşık 40 gündür durgunluk olduğunu belirtti. Öncesinde ciddi fiyat artışlarıyla karşı karşıya kaldıklarını da sözlerine ekleyen Aka, "Bunun en büyük nedenlerinden bir tanesi çip kriziydi. Pandemiyle başlamıştı. Ciddi derecede uzadı. Üreticiler, bu işin uzun süreceğinden ve araba piyasasının duracağından kaynaklı üretimi durdurdu. Bütün otomotiv firmaları, çiplerle alakaları gelecek siparişlerini iptal ettiler. Çiplerle alakalı sürecin uzamasıyla birlikte, tekrar üretime başladıklarında artık çok geç kalmışlardı. Çünkü onlar için artık 6 aylık bir süreç gerekiyordu. Dolayısıyla üretimde ciddi bir aksama yarattı. Sadece çip krizi de değil. En basiti bizim grupta 'kauçuk krizi' diye tabir edeceğimiz üretimle alakalı başka sıkıntılar da oldu. Bu sefer ürünün arzı azalınca ve talep belli bir noktaya gelince fiyatlar yükseldi" dedi.
"İNSANLAR ARAÇ ALIMINI ERTELEDİĞİNDE BU, PİYASAYI DURDURUYOR"
Aka, son dönemde Kemal Kılıçdaroğlu'nun ÖTV'yle ilgili yaptığı açıklamaları da değerlendirerek, "Kılıçdaroğlu'nun açıklamasıyla birlikte insanlar taleplerini çekti. Bu sefer fiyatlar aşağı yönde bir seyir izledi. Tabi ikinci el piyasasıyla ilgili konuşuyorum. Çünkü sıfır araç tarafı için de 21 Aralık açıklamasından sonra kur seviyeleri gerilemişti. 18 TL'lerden 13 TL'lere düşen kur seviyeleri vardı. Orada tabi insanlar araç alımını ertelediğinde bu piyasayı durduruyor. Bu sonuçta bir döngü. Birbirine zincirle bağlı diye düşünebiliriz" dedi.
"BİR PANİK HAVASI VAR, NE KADAR SÜRER BİLMİYORUZ"
Döviz kurunun 8 ay önceki seviyelere geri geldiğini, ikinci el araç alımında talebin azaldığını ve bunun yanında farklı etkenlerin de geliştiğini vurgulayan Aka, "Şu an bir grupta 1 milyon TL olan aracın ikinci elinin 900 bin lira olması gerekirdi. Ancak 850 bin liralara geriledi. Makas açıldı. İnsanlar, 'ikinci el araçların fiyatı düşecek' diye elindeki aracı çıkartmaya çalışıyor. Bir panik havası var. Açıkçası bu ne kadar sürer bilmiyoruz. Piyasanın canlanması için gerekli olan tek şey talep" dedi. Aka, kredilerle ilgili getirilen kısıtlamalarında talebi azalttığına değinerek, "Faiz maliyeti yani paranın kullanım maliyeti o kadar yükseldi ki... Kamu bankalarını hariç tutuyorum. Onlar da kredi vermekte imtina ediyorlar. Taşıt kredisi vermemek için her yolu deniyorlar. Dolayısıyla bundan kaynaklı olarak da fiyatlarda gerileme olduğunu söyleyebilirim" diye konuştu.
"KILIÇDAROĞLU BİR AÇIKLAMA YAPTI"
Piyasadaki belirsizliğin insanlarda panik havası yarattığına dikkat çeken Aka, "İnsanlar arabayı belli bir rakamdan alıyor. Ciddi bir balon yükselme oluyor. Düşüşe geçtiği zaman da 'ben aldığım rakama göre ciddi bir kardayım, o yüzden düşmeden bunu elden çıkarayım' mantığıyla hareket ediyor. O noktada satış sürecine geçiyor. Kılıçdaroğlu bir açıklama yaptı. Açıklamanın ardından Cumhurbaşkanı'na ÖTV'yle ilgili yetkiler verildi. Cumhurbaşkanı'nın ÖTV'yi arttırmaya yönelik zaten yetkisi vardı. Bu daha önceden çıkmıştı. Orada sadece elektrikli araçlarla ilgili bir düzenleme yaptı" dedi.
"EN İYİ İHTİMAL ÖNÜMÜZDE 9 AY VAR"
Muhalefetin daha önce KYK ve EYT'ye yönelik açıklamalarının ardından iktidarın çeşitli adımlar attığını hatırlatan Aka, ÖTV'yle ilgili yapılan açıklamaların piyasaya etkisini değerlendirerek, "Kılıçdaroğlu'nun açıklamasının ardından piyasa kesildi. Çünkü orada bir sıkıntı vardı. Ana muhalefet ya da farklı bir parti iktidara gelecekse, yapabilir. Ama en iyi ihtimal önümüzde 9 ay var. Siz eğer 9 ayda halka hiçbir şey aldırmazsanız o zincir bozulur. Sonuçta hepsi birbirne bağlı. O talep düşüşünün yarattığı bir sıkıntı var. Şu an devletin fiyatları düşürmek için oynayabileceği çok güzel bir oran var. Ama düzenin olması lazım. Ülkede ne yazık ki her şey istikrar olmadığı için aşağı-yukarı inip çıkıyor. İnsanlar alım ve satımı ne zaman yapacağını bilemiyor. O yüzden güvensiz bir ortam oluşuyor. İnsanlar yatırım yapmaktan imtina ediyor" diye konuştu.
"SADECE ŞİRKETLER İÇİN YAPMAMALILAR, ASIL ŞAHISLAR İÇİN YAPILMALI"
Piyasadaki hareketliliğin azaldığına dikkat çeken Aka, "Yukarıdakilerin birbiriyle çatışması, ekonomiye ciddi şekilde yansıyor" dedi. Ticaret Bakanı Mehmet Muş'un netlik getirdiği ve bir süredir gündemde olan iddiaları da değerlendiren Aka, "Şu an bu çok yeni dönüyor. Orada hamleyi nasıl yapacakları çok önemli. Bence mantıklı bir hareket. Bunun çok farklı versiyonları olabilir. Sadece şirketler için yapmamalılar, asıl şahıslar için yapılmalı. Burada dönen muhabbet şirket için. Yapılması gereken, bunu kişiye indirgemek. Şahsa indirgediğimizde bunun önüne geçilebilir" diye konuştu.
"BU YILIN NİSAN AYINDA BİR YASA DEĞİŞİKLİĞİ YAPTILAR"
Nisan ayından bu yana yaşadıkları farklı bir sıkıntıyı da anlatan Aka, "Bizim gibi kurumsal şirketlerde al-sat durumlarında normal şartlarda ödediğimiz KDV yüzde 1'di. Şu an durum daha farklı. Biz karımızı tamamen gösteriyoruz. Her şey usule uygun yapıyoruz. Oranı şu an yüzde 18'e çıkarttılar. Yani 10 bin lirada bin 800 lira vergi ödüyoruz. Kötü senaryoda, fiyatı yükseltemediğiniz yerde bu sefer karınızdan vazgeçiyorsunuz. Bu da bize ciddi bir vergi külfeti olarak geldi. Bu yılın Nisan ayında böyle bir yasa değişikliği yaptılar, vergilerin yükseldiği dönemde 2'nci el piyasasında da bunu yaptılar. Ama bizi burada en çok zorlayan şey daha farklı. Biz Noter satışında ne aldıysak, her şeyi usulüne uygun göstertip fatura kesiyoruz. Ama bireysel bir satıcı, arabayı 100 bin liraya aldıysa satışını 100 bin liraya gösteriyor. Normalde 10 bin lira da vergi ödemesi lazım ki milyonluk araçlardan bahsedebiliriz. Devletin bunu kontrol altına alması lazım. Bireysel bir kişi bunu yaptığı zaman vergi ödemiyor. Bu bizi ciddi derecede sıkıntıya sokuyor" ifadelerine yer verdi.
"SIFIR FİYATININ 30-40 BİN LİRA ÜSTÜNDE 'NAKİT ALIM YAPARIM' DİYEN ÇOK FİRMA VAR"
Bakan Muş'un da açıklamada bulunduğu sıfır araç alıp yüksek fiyattan satışla ilgili konuya değinen Aka, "Bazı bayilerin ya da kişilerin bilinçli olarak kar güdüsüyle hareket etmesinden doğan bir durum. Kullanıcılar sıraya yazılıp, kendilerini tanıtıp ya da tanıtmayıp kar güdüsüyle bayiden arabayı alıyorlar. Arabanın olmadığı durumları fırsat bilip yüksek fiyattan aracı tüketicilerin huzuruna sunuyorlar. Bazı internet sitelerinde nakit alım yapan firmalar da var. Bununla ilgili son dönemde soruşturma başlatıldı. Yaşanılmış çok örnek var. Arabanın sıfır fiyatı belli. İkinci elde, amortismanı düştüğünüzde sıfırından daha düşük bir takas fiyatı vermek durumundayım. Ama benim verdiğim takas fiyatının çok daha üstünde hatta sıfır fiyatının 30-40 bin lira üstünde 'nakit alım yaparım' diyen çok firma var internette. İnsanların arabalarını buralara satmaları, onların da bu arabalardan kar etme güdüsüyle daha üst rakamları yazmaları piyasayı bu noktaya getirdi" ifadelerine yer verdi. Aka, son yaşanan gelişmelerin ardından ikinci el araçlarda satışın yüzde 50 oranında düştüğünü, fiyatların ise yüzde 10-20 arasında geriye çekildiğini vurguladı.
"SEKTÖRÜN DİNAMİKLERİ DEĞİŞTİ"
Sıfır araç satışı yaptıklarını belirten, ALDO Grup bünyesindeki Opat'ın Mersin ve Tarsus Satış Müdürü Tolga Yücel, 22 yıldır sektörde yer aldığını vurguladı. Yücel, 2-2,5 yıldır sıfır araç piyasasında dalgalı bir süreç yaşandığını belirterek, "22 yıldır böyle bir süreç yaşamadık. Bu aynı pandemi gibi bilmediğimiz bir şeydi. Araçların fiyatlarının artık tahmin edilemez seviyeye geldiğini görüyoruz. Bunun da birçok sebebi var. Çip krizi var, bunun dışında bağlantı parçalarında bulunamama olayı var. Onun dışında da bu üretim azlığından dolayı sıfırda ve ikinci eldeki fiyat artışları var. Bunlar ne yazık ki artık biniciye değil, yatırımcıya satılan araçlara döndü. Sektörün dinamikleri değişti" dedi.
"AÇIKLAMALAR SEKTÖRÜMÜZÜ İNANILMAZ DERECEDE OLUMSUZ ETKİLEYEN ŞEYLER"
Sıfır araç piyasasıyla ilgili süreci değerlendiren Yücel, "Piyasalar açılacak. Ne zaman ki araçların adetleri çoğalacak, o zaman gerçekten piyasalar açılacak. Fakat tam bir öngörüyü bizim dışımızda üreticiler de yapamıyor. Bize ilk söylenen, 2023'ün ilk çeyreği gibi olacaktı. Biz de müşterilerimizle beraber bekliyoruz. ÖTV'de şöyle bir sıkıntı var; ÖTV dahil olmak üzere, yapılan tüm açıklamalar bizim gerçekten sektörümüzü inanılmaz derecede olumsuz etkileyen şeyler. Bir şeyler olmadan, dedikodusunun yayılması bizim bütün işimize sekte vuruyor. Çünkü insanları beklemeye sevk ediyor. Beklediği zaman da piyasalar tamamen değişiyor" diye konuştu.
"BAKTIĞINIZDA, İKİNCİ EL ARAÇLARIN SIFIR ARAÇLARDAN DAHA PAHALI OLDUĞUNU GÖRÜRSÜNÜZ"
Yapılan son açıklamaların sıfır araç piyasasına etkilerinden söz eden Yücel, şunları söyledi; "Kemal Kılıçdaroğlu'nun açıklamasıyla ilgili bir şeyler söyleyeyim. Orada bana göre hiç araştırılmadan bir beyanat var. Çünkü 'artık sıfır araçlarınızı ikinci el parasına alacaksınız' şeklinde bir ifade var. Şu an piyasadaki belli sitelerde açıp baktığınızda, ikinci el araçların sıfır araçlardan daha pahalı olduğunu görürsünüz. Böyle bir açıklama yapmadan önce Kemal Bey'in değil ama belki danışmanlarının araştırması gerekirdi. Birincisi, konunun gerçekten hiç araştırılmadığı öne çıkıyor. İkincisi, olmayacak bir şeyi yayınladığınız zaman müşteriler beklemeye geçiyor. Ne oldu, geçen ay biz bunu çok net yaşadık. Bir anda işler bir haftalığına durdu, alacak kişiler, kaporası olan kişiler iptal etti ve emin olun yeni gelen zamlardan sonra zamlı bir şekilde aynı araçlarını tekrar aldılar."
"YÜZDE 25 ORANINDA BİR DÜŞÜŞ OLDU"
Yücel, sıfır araç piyasasının ikinci el piyasası gibi olmadığını, satış rakamlarının genellikle belli olduğunu söyledi. Fiyatların internetten açıklandığını ve listeler halinde belirlendiğini kaydeden Yücel, "Listelerimiz internetten açıklanır ve en iyi ihtimal liste fiyatlarından satabilirsiniz. Liste fiyatında da müşterilerimizin düşündüğü gibi büyük bir marj yoktur zaten. Bizim marjımız yüzde 1, yüzde 2'dir. Bu sektöre uzak olan kişiler çok daha büyük marjlarla çalıştığımızı zanneder ve indirim anlamında beklentileri o yüzden çok büyüktür" dedi. Yücel, son haftalarda araç satışlarındaki oranlara da değinerek, "Tüm Türkiye'de kendi markamızda baktığımız zaman yüzde 25 oranında bir düşüş oldu. Özellikle kendi markamız için çok net söyleyebilirim bunu" ifadelerine yer verdi.
